7 lipca 2023 r. Sejm uchwalił ustawę o świadczeniu wspierającym, która w znaczącym stopniu przebudowuje system pomocy dla osób niepełnosprawnych i ich opiekunów.
Od 1 stycznia 2024 r. zlikwidowany zostanie specjalny zasiłek opiekuńczy.
Jednakże, na podstawie przepisów przejściowych, specjalny zasiłek opiekuńczy może być nadal przyznawany także po 31 grudnia 2023 r. na zasadzie zachowania praw nabytych, które są uregulowane w przepisach przejściowych ustawy o świadczeniu wspierającym.
Dla osób niepełnosprawnych wprowadzone zostanie świadczenie wspierające.
Jest to nowa forma pomocy osobom niepełnosprawnym mająca na celu częściowe pokrycie wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych.
Klikając tutaj dowiesz się więcej na temat świadczenia i zobaczysz jak uzyskać wsparcie
Zmieniony został także system przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego.
Świadczenie pielęgnacyjne od 1 stycznia 2024 roku - NOWE
- Przysługuje wyłącznie osobom opiekującym się dziećmi do 18 roku życia legitymującymi się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
- Opiekun ma możliwość wykonywania pracy zarobkowej bez ograniczeń oraz pobierania świadczeń emerytalno- rentowych.
- W przypadku sprawowania opieki nad więcej niż jedną osobą niepełnosprawną w wieku do ukończenia 18 roku życia świadczenie pielęgnacyjne będzie podwyższane o 100% na drugie i każde kolejne dziecko z niepełnosprawnościami.
- W przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba sprawująca opiekę zachowuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki.
Osoba pobierająca świadczenie pielęgnacyjne, która sprawuje opiekę nad dzieckiem w wieku do ukończenia 18. roku życia i która będzie chciała po 31 grudnia 2023 r. otrzymać świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach (czyli z możliwością podejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bez ograniczeń) musi po dacie 1.01.2024 r. zrezygnować z pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie starych przepisów i złożyć wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie nowych przepisów.
Świadczenie pielęgnacyjne od 1 stycznia 2024 roku – STARE
- Osoby, którym do 31 grudnia 2023r. zostało przyznane świadczenie pielęgnacyjne zachowują prawo do świadczenia na dotychczasowych zasadach tj. w szczególności bez ograniczenia wiekiem dziecka ale z dotychczasowym warunkiem braku aktywności zawodowej, nie dłużej jednak, niż do końca okresu na który prawo zostało przyznane
- Osoby, którym do 31 grudnia 2023r. zostało przyznane świadczenie pielęgnacyjne zachowują do niego prawo na dotychczasowych zasadach jeżeli złożą wniosek o nowe orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin dotychczasowego orzeczenia, a następnie złożą wniosek o świadczenie pielęgnacyjne w terminie 3 miesięcy od wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności.
- Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje jeżeli osoba wymagająca opieki ma przyznane prawo do świadczenia wspierającego.
- Złożenie przez osobę wymagającą opieki wniosku o przyznanie świadczenia wspierającego w ZUS będzie skutkować wstrzymaniem wypłaty opiekunowi tej osoby świadczenia pielęgnacyjnego.
- Świadczenie pielęgnacyjne przyznane/wypłacone opiekunowi za okres za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające będzie świadczeniem nienależnie pobranymi podlegającym zwrotowi wraz z odsetkami do którego to zwrotu zobowiązany zostanie opiekun.
- Osoba z niepełnosprawnościami, składając w ZUS wniosek o świadczenie wspierające będzie mogła zdecydować od jakiego miesiąca chce mieć przyznane przez ZUS świadczenie wspierające, co pozwoli uniknąć sytuacji powstania nienależnych świadczeń po stronie jej opiekuna (otrzymanie świadczenia wspierającego za ten sam okres za który jej opiekun otrzymał w gminie świadczenie pielęgnacyjne).
- W przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba sprawująca opiekę zachowuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki, chyba że zgon nastąpił przed dniem 01 stycznia 2024 roku.
Więcej informacji na temat świadczeń opiekunczych (wg. starych i nowych zasad) mogą Państwo znależć w zakładce Świadczenia rodzinne
Świadczenie wspierające przysługuje bez względu na dochody (brak kryterium dochodowego), a także niezależnie od innych form wsparcia otrzymywanych przez osoby z niepełnosprawnościami.
Pierwszym krokiem do otrzymania nowego świadczenia jest uzyskanie decyzji o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia.
Dla mieszkańców Gminy Oświęcim decyzję taką wydaje Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Krakowie.
Decyzje będzie mogła otrzymać osoba z niepełnosprawnością, która posiada:
- ostateczne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności lub
- orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o niezdolności do pracy lub samodzielnej egzystencji lub
- orzeczenie zaliczające do jednej z grup inwalidów, tj. ważne orzeczenie organu rentowego (ZUS, MSWiA, MON), wydane przed dniem 1 stycznia 1998 r. o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów; ważne orzeczenie KRUS o niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, wydane przed 1 stycznia 1998 r.
Przy ubieganiu się o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia nie ma znaczenia moment powstania niepełnosprawności, ani rodzaj posiadanego stopnia niepełnosprawności czy grupy inwalidzkiej.
Wniosek o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia (wzór do pobrania) składa od dnia 1 stycznia br. :
- pełnoletnia osoba z niepełnosprawnościami,
- osoba upoważniona do jej reprezentowania (wzór pełnomocnictwa),
- opiekun prawny – w przypadku osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie.
Wniosek można:
- wysłać elektronicznie poprzez portal informacyjno-usługowy Emp@tia na stronie empatia.mpips.gov.pl,
- wysłać pocztą na adres: Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie, ul. Basztowa 22, 31-156 Kraków -z dopiskiem na kopercie „ustalanie poziomu potrzeby wsparcia”;
- złożyć osobiście:
- w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności albo
- w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim pod adresami (Kraków, ul. Basztowa 22; Tarnów Al. Solidarności 5-9; Nowy Sącz ul. Jagiellońska 52) albo
- w Wojewódzkim Zespole do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Krakowie, ul. Olszańska 5, II piętro pok. 221 C.
Formularze wniosków można otrzymać pod wskazanymi wyżej adresami Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie i Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Krakowie oraz pobrać ze strony BIP.
Do wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia należy dołączyć wypełniony kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem.
Dodatkowo można przedłożyć kserokopię aktualnego i ostatecznego orzeczenia stwierdzającego niepełnosprawność.
Jeśli osobę z niepełnosprawnościami reprezentuje osoba upoważniona należy dołączyć upoważnienie do reprezentowania.
Należy dołączyć także, jeśli dotyczy, dokument potwierdzający status opiekuna prawnego, kuratora osoby niepełnosprawnej albo osoby reprezentującej ośrodek pomocy społecznej lub centrum usług wspólnych.
Zapytania dotyczące ustalania poziomu potrzeby wsparcia należy kierować do Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Krakowie :
Prawo do świadczenia wspierającego uzależnione jest od uzyskania przez osobę z niepełnosprawnością decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, na poziomie od 70 do 100 punktów.
Wysokość świadczenia wspierającego zależy od poziomu potrzeby wsparcia, czyli liczby przyznanych punktów i jest powiązana z wysokością renty socjalnej.
Kwota świadczenia wynosi od 40% renty socjalnej (w przypadku ustalenia poziomu potrzeby wsparcia między 70 a 74 punktów) aż do 220% renty socjalnej (ustalenie poziomu potrzeby wsparcia na poziomie od 95 do 100 punktów).
Wraz z coroczną waloryzacją renty socjalnej, corocznej waloryzacji będzie podlegała także wysokość świadczenia wspierającego.
Rozpatrywaniem wniosków oraz wypłatą świadczenia wspierającego zajmuje się ZUS.
Wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego należy złożyć po uzyskaniu decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia (nie wcześniej jednak niż w miesiącu w którym decyzja ta stała się ostateczna).
Wniosek o świadczenie wspierające może być złożony wyłącznie elektronicznie przez:
- portal Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS,
- bankowość elektroniczną (jeśli bank świadczy taką usługę),
- portal Emp@tia.
Na portalu PUE ZUS przygotowany został kreator wniosku o świadczenie wspierające (SWN), a także kreatory wniosków dotyczących opiekuna lub członków rodziny (USW). Kreatory prowadzą krok po kroku przez proces wypełniania wniosków.
Zapytania w zakresie składania wniosku należy kierować do ZUSu :
- we wszystkich placówkach ZUS na terenie całego kraju, w poniedziałki w godzinach 8.00 – 17.00, wtorek – piątek w godzinach 8.00 – 15.00
- telefonicznie u konsultantów infolinii ZUS (tel. 22 560 16 00) w dni robocze w godzinach 7.00 - 18.00,
- przez internet podczas wideorozmowy z pracownikami ZUS (e-wizyta w ZUS),
- mailowo (adres e-mail do zapytań ogólnych: cot@zus.pl)
Co istotne: świadczenie wspierające będzie wprowadzane w trzech etapach począwszy od 1 stycznia 2024 r., a skończywszy na finalnym jego wdrożeniu, które nastąpi 1 stycznia 2026 r. Oznacza to, że osoby z niepełnosprawnościami - w zależności od przyznanej im liczby punktów oceny potrzeby wsparcia – będą uzyskiwać prawo do świadczenia wspierającego w kolejnych latach.
Harmonogram wprowadzenia świadczenia wspierającego:
- I etap – od 1 stycznia 2024 r. – świadczenie wspierające dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z najwyższymi poziomami potrzeby wsparcia, tj. od 87 do 100 pkt
- II etap – od 1 stycznia 2025 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z kolejnymi poziomami potrzeby wsparcia, tj. od 78 do 86 pkt
- III – ostatni etap – od 1 stycznia 2026 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z pozostałymi uprawniającymi poziomami potrzeby wsparcia, tj. od 70 do 77 pkt.
Powyższy harmonogram nie dotyczy osób z niepełnosprawnościami, na które ich opiekunowie co najmniej w dniu 1 stycznia 2024 r. lub później pobierali dotychczasowe świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna lub świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach – w przypadku takich osób z niepełnosprawnościami uzyskanie przez nie co najmniej 70 pkt w decyzji o poziomie potrzeby wsparcia, już od 1 stycznia 2024 r. będzie uprawniać do otrzymania świadczenia wspierającego.
Osoby otrzymujące świadczenie wspierające będą zgłaszane z tego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego przez ZUS, jeśli nie będą już zgłoszone do tego ubezpieczenia z innego tytułu (np. jako rencista w ZUS). Składka na ubezpieczenie zdrowotne będzie naliczana i opłacana przez ZUS.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana będzie również za opiekuna osoby niepełnosprawnej, który nie podejmuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, ze względu na potrzebę udzielenia wsparcia osobie pobierającej świadczenie wspierające.
Ponadto, za opiekuna niepozostającego w zatrudnieniu, który wspólnie zamieszkuje i gospodaruje z osobą pobierającą świadczenie wspierające, ZUS będzie opłacał również składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego, przez okres sprawowania opieki.
